Innowacja dla rozwoju lokalnego: jak tworzyć cyfrowy ekosystem terytorialny

W dzisiejszym zglobalizowanym i dynamicznie zmieniającym się świecie partnerstwa, sieci i joint venture są kluczowe dla tworzenia korzystnego ekosystemu cyfrowego. Budowanie kultury współpracy staje się więc kluczowym aspektem dla władz samorządowych, które powinny pełnić rolę "gwarantów zaufania". Co sprawia, że jeden obszar jest bardziej "atrakcyjny" od drugiego? Na jakie elementy administracja publiczna powinna się skupić, aby poprawić procesy rozwoju lokalnego?

Analiza obecnej gospodarki globalnej oraz zmieniającego się krajobrazu rynkowego wymaga głębokiej rewizji strategii rozwoju gospodarczego władz lokalnych. Te strategie muszą ewoluować, aby dostosować się do nowego konkurencyjnego kontekstu, charakteryzującego się dużą zmiennością popytu oraz nagłymi i trudnymi do przewidzenia zmianami w scenariuszach, w których działają lokalne instytucje.

W tym kontekście bodźce gospodarcze i podatkowe odgrywają ważną rolę, jednakże należy podkreślić, że same bodźce nie są wystarczające dla przyciągnięcia inwestycji. Coraz więksi inwestorzy podejmują bowiem decyzje dotyczące przeniesienia biznesu na podstawie innych czynników, takich jak kontekst lokalny.

Dlatego należy podkreślić, że nie istnieje jedna optymalna droga do osiągnięcia pożądanych wyników, lecz można argumentować, że innowacje cyfrowe stały się obecnie głównym czynnikiem wpływającym na atrakcyjność terytoriów oraz warunkiem sine qua non przyspieszenia wzrostu i ułatwienia tworzenia nowych miejsc pracy.

Innowacje cyfrowe mają silny wpływ na dynamikę konkurencji i sposób funkcjonowania społeczeństwa, zmieniając nasze rozumienie terytorium i odległości oraz wpływając na sposób, w jaki pracujemy i żyjemy.

Korzystając z tej koncepcji, decydenci polityczni powinni działać jako promotorzy terytorialnego ekosystemu cyfrowego, który zapewnia przedsiębiorstwom długoterminową przewagę konkurencyjną, zdolną do okresowego samoodnawiania się poprzez wykorzystanie korzystnych warunków na szczeblu lokalnym.

Stworzenie takiego ekosystemu powinno obejmować zrozumienie korzyści płynących ze współpracy i sieci oraz sposobu, w jaki różne zainteresowane strony mogą się wzajemnie uzupełniać, wchodzić w interakcje i współpracować we wspólnym celu, jakim jest stworzenie korzystnych możliwości rozwoju dla wszystkich zainteresowanych stron.

Warto więc podkreślić, że wysiłek, jaki należy podjąć ze strony władz lokalnych, powinien polegać na wdrożeniu działań koordynacyjnych na kilku poziomach (firmy, uniwersytety, obywatele, innowacyjne start-upy, ośrodki badawcze itp.), które umieszczają współpracę w centrum zarządzania lokalnymi systemami i strategiami rozwoju.

W połączonym, niestabilnym i dynamicznie zmieniającym się świecie partnerstwa, sieci i wspólne przedsięwzięcia mają kluczowe znaczenie dla budowania sprzyjającego ekosystemu cyfrowego, tworząc odpowiednie ramy "motywacyjne", na które jest duże zapotrzebowanie zdecydowanej większości inwestorów.

Zarządzanie rozwojem lokalnym w sposób oparty na współpracy powinno stać się imperatywem, aby odnieść sukces w środowiskach charakteryzujących się rosnącą liczbą interesariuszy, ale przede wszystkim w celu rozwoju społeczności technologicznych zdolnych do przetrwania w coraz trudniejszych scenariuszach konkurencyjnych.

Zainteresowane strony uczestniczące w tym procesie na szczeblu lokalnym powinny zdawać sobie sprawę i akceptować, że nie ma innowacji bez współpracy i że współzależność jest czynnikiem, którego nie można dłużej ignorować, jeśli ma być zapewniony wzrost terytorium.

Wracając więc do pierwszego pytania, można stwierdzić, że atrakcyjność terytorium wynika z umiejętności lokalnych władz w wyborze i zarządzaniu właściwym mixem współpracy.

W tym kontekście najbardziej wyrazistym przykładem jest model Doliny Krzemowej, wynikający z złożonej sieci współpracy, która rozwijała się na przestrzeni lat i nadal się wzmacnia.

Lokalne władze oraz ogólnie wszyscy interesariusze obszaru Zatoki San Francisco rozwijali solidną kulturę współpracy, zdając sobie sprawę, że pobudzanie tego procesu generuje więcej innowacji i znacząco przyczynia się do powiększania tortu, który można dzielić.

Podstawowym tematem dla lokalnych władz jest zatem budowanie kultury współpracy, która stawia na pierwszym miejscu ogólne interesy oraz procesy rozwoju, zamiast sieci nepotyzmu, rozrzutnych finansowań i sieci faworytyzmu, które niestety nadal niszczą zdolność terytorium do tworzenia wartości i konkurowania.

Wychodząc od tych wstępnych rozważań, możliwe jest zarysowanie strategicznych kierunków, które lokalna administracja publiczna powinna podążać, aby stworzyć cyfrowy ekosystem terytorialny:

• ułatwianie sposobów łączenia się, współpracy, negocjacji i dzielenia się informacjami;
• zachęcanie do badań i rozwoju innowacyjnych rozwiązań opartych na nowych technologiach (uczenie maszynowe, blockchain, cloud computing itp.);
• tworzenie warunków sprzyjających szybkiej translacji wyników badań i pomysłów w przedsiębiorstwa;
• wspieranie możliwości analizowania danych w celu pogłębiania i poprawy procesu podejmowania decyzji;
• ułatwianie adaptacji technologii automatyzacji w celu optymalizacji produktywności firm i zwiększenia efektywności działań rutynowych;
• oferowanie zachęt w celu przyciągnięcia i zatrzymania wykwalifikowanej siły roboczej oraz niezbędnych kompetencji do innowacji.

Podążanie tymi kierunkami oznacza rozpoczęcie procesu przemyślenia tradycyjnych logik rozwoju lokalnego, co umożliwi administracji publicznej stworzenie odpowiednich warunków do pobudzania rozwoju nowych produktów, usług i kanałów we wszystkich strategicznych sektorach terytorium, generując wartość ekonomiczną dla całej społeczności.

To przemyślenie powinno mieć na celu uruchomienie koła wirtualnego, którego głównym efektem będzie przyciąganie, zatrzymywanie i zaangażowanie najlepszych talentów w rozwoju i wzroście terytorium.

W rzeczywistości talenty obecne na danym obszarze, wchodząc w interakcje z ewolucją wiedzy technologicznej, mogłyby pobudzać proces współpracy, tworząc podstawy dla stałego wzrostu, który ma swoje korzenie w autentycznie endogennych czynnikach.

Jednakże, w podejściu takim, jak opisane powyżej, teoria gier, wyłoniona w badaniach i rozważaniach przeprowadzonych przez laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, Johna Forbesa Nasha jr., sugeruje, że rozwiązanie oparte na współpracy staje się rzeczywiście skuteczne tylko wtedy, gdy agenci, w naszym przypadku aktorzy terytorium, oczekują regularnej interakcji na dłuższą metę.

Regularność interakcji wynika bezpośrednio z zaufania: interesariusz musi mieć pewność, że otrzyma współpracującą odpowiedź od innych interesariuszy, z którymi ma kontakt; taka odpowiedź musi być rzeczywiście wprowadzana w życie, aby stworzyć tzw. relację win-win, w której wszyscy aktorzy terytorium odnoszą rzeczywiste korzyści.

W tym "grze" lokalne władze powinny pełnić rolę gwaranta zaufania, czyli podmiotu odpowiedzialnego za zapewnienie, że w cyfrowym ekosystemie terytorialnym przeważają relacje typu win-win.

Podsumowując, można twierdzić, że w średnio- i długoterminowej perspektywie lokalny rząd, który będzie efektywnie zarządzał procesami rozwoju opartymi na zaufaniu i współpracy, stworzy wyższą jakość życia, odzyska zaufanie wyborców i poprawi konkurencyjność terytorium.

Carlo Paolicelli